Dünyamız yarı iletkenlerle çalışıyor. Silikon şeritler telefonlarımızın, bilgisayarlarımızın, arabalarımızın, veri merkezlerimizin ve borsalarımızın beyni olarak görev yapıyor. Aynı zamanda modern orduların dijital omurgasını da oluşturuyorlar.
Yapılan ilk çiplerden bazıları füze güdüm sistemlerinde kullanılmıştı. Günümüzde ise savaş uçaklarından obüslere, radyolardan radarlara kadar sayısız askeri cihaza güç veriyorlar.
Rusya-Ukrayna savaşında yarı iletkenler HIMARS roketatarlarını, Javelin tanksavar füzelerini ve Starlink iletişim uydularını mümkün kıldı. Bunlar aynı zamanda Doğu ve Güney Çin Denizlerindeki toprak anlaşmazlıklarının büyük bir çatışmaya dönüşme riskiyle karşı karşıya olduğu Doğu Asya’da devam eden silahlanma yarışının da ayrılmaz bir parçası. Yapay zekanın yükselişi, düşmanlıklara başka bir boyut daha ekliyor: Artık yapay zeka çiplerinde kıtlık var.
AB’de kıtlıklar ve sürtüşmeler bloğun 43 milyar Avroluk Çip Yasasını uygulamaya koymasına yol açtı.
Chips Act massively adopted! ✅
— Thierry Breton (@ThierryBreton) July 11, 2023
The EU #ChipsAct will be an instrument of technological and industrial leadership for Europe 🇪🇺
There is no industrial policy without #factories and without #semiconductors.
EU is back! pic.twitter.com/q6iXtI3sYZ
Yatırım paketiyle yerel üretimin artırılması ve uluslararası bağımlılığın azaltılması amaçlanıyor. Ancak uzmanlar egemenlik ihtimalini pek olası görmüyor.
Chip War’ın yazarı Chris Miller’a göre , AB’nin yarı iletken bağımsızlığı konusunda “hiç şansı yok” – ve başka kimsenin de öyle.
Ona göre sorun, tedarik zincirinin fazlasıyla küreselleşmiş ve birbirine bağlı olması.
Bölünmüş bir endüstri
Chip War’da Miller, bugün ABD ile Çin arasındaki rekabete odaklanan, yarı iletkenleri kontrol etmek için onlarca yıldır süren mücadeleyi anlatıyor. Ülkeler arasındaki gerilim çip dünyasını ikiye böldü.
Çatlaklar genişledikçe Pekin yerli bir yarı iletken ekosistemi beslemeye çalışıyor. Şu anda dünyanın en büyük cihaz ithalatçısı konumunda ve petrole harcadığından daha fazla parayı bunları ithal etmeye harcıyor.
Çin’in hırslarını kısıtlamak için Washington, çip teknolojisine kapsamlı ihracat kontrolleri uyguladı. 2022 yılında Biden yönetimi bugüne kadarki en sert yaptırımlarını uyguladı. Yeni kurallara göre Beyaz Saray, yalnızca ABD’de üretilen çiplerin satışını değil aynı zamanda Amerikan bileşenleri veya yazılımlarını kullanan çiplerin satışını da engelleyebilecek .
Bu hamle, Çin’in dünyadaki yarı iletkenlerin %60’ından fazlasını ve en gelişmiş yarı iletkenlerin %90’ından fazlasını üreten Tayvan ile olan ticaretini sekteye uğrattı.
Yaptırımlar, kendi çip santrali ASML’ye sahip olan AB’deki Pekin için de sorunlar yarattı.
Hollandalı şirket, dünyanın önde gelen üst düzey talaş üretim ekipmanı üreticisi. Bu donanım olmadan Çinli firmalar gelişmiş çipler üretmek için başka bir engeli aşmak zorunda kalacaklar.
Avrupa’nın çip geleceği
ABD’nin baskısı üzerine Hollanda, 1 Eylül’de gelişmiş çip üretim ekipmanlarının ihracatını engellemeye başladı. Analistler, kısıtlamaların özellikle ASML’yi hedef aldığından şüpheleniyor.
Hareket, Çin’in misilleme niteliğinde kısıtlamalar uygulayacağı yönündeki korkulara yol açtı. Ancak Miller, Pekin’in temkinli ilerlemesini bekliyor. Misillemenin geri tepebileceğini belirtiyor.
“Çin, tedarik zincirlerinde aksamalara neden olabilir, ancak onlar da aksamalardan Batı kadar etkilenebilirler” dedi.
Bununla birlikte, anlaşmazlık özerklik çağrılarını güçlendirdi. Açıkça AB, Çin’den “ayrılma” yerine “riski azaltma” politikasını izliyor ancak jeopolitik çatlaklar kendi kendine yeterlilik ihtiyacını ortaya çıkardı. Buna karşılık AB, 2030 yılına kadar dünyadaki yarı iletkenlerin %20’sini (şu anki payının iki katı) üretmeyi planlıyor.
Bu hedefe ulaşmak mümkün görünüyor, ancak bu üye devletlerin ve şirketlerin güçlü desteğiyle mümkün olacak bir hedef.
Bu yaklaşımın bir örneği bu yıl Almanya’da yaşandı. Muazzam sübvansiyon tekliflerinin ardından hem Intel hem de Tayvanlı TSMC, ülkede çip fabrikaları kurma sözü verdi.
Sonuçta yarı iletken bağımsızlığı imkansız olabilir; ancak AB’nin halihazırda benzersiz güçlü yanları var. Örneğin takım tezgahları ve güç yarı iletkenleri alanında blok, bazı dünya liderlerine ev sahipliği yapıyor.
Miller, “Avrupa’nın tarihsel olarak çok iyi olduğu konu olan Ar-Ge yoğun imalat endüstrilerine yatırım yapmaya devam etmesi gerektiğini düşünüyorum” dedi.
“Amaç, teknolojik liderlik pozisyonuna sahip, kârlı çip şirketlerine sahip olmak ve Avrupa da buna sahip.”
Kaynak: thenextweb.com
